Tại các thị thành có hoạt động du lịch phát triển như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Đà Nẵng và Bà Rịa - Vũng Tàu, nạn “chặt chém”, đeo bám du khách được phản chiếu là gia tăng đáng báo động.
Lại gia tăng tình trạng “chặt chém”
Dễ nhận thấy nhất là tình trạng lái xe taxi ăn chặn tiền. Trước đây, vi phạm đẵn là các taxi nhái nhãn, hoạt động tự do không có đơn vị quản lý, nhưng hiện giờ nhiều lái xe taxi chính hãng cũng có những hành vi gian dối, ăn chặn tiền tài du khách. Lợi dụng khách nước ngoài không tinh thông tiếng nói, cánh lái xe tìm đủ mọi cách để “chặt chém” du khách. mập mờ giữa tiền Việt và USD cũng là cách các lái xe này qua mặt du khách nước ngoài. Những trường hợp du khách nước ngoài đổi ngoại tệ ra tờ 200.000 đồng hoặc 500.000 đồng để trả tiền cho món hàng chỉ vài chục ngàn, nhưng người bán hàng... Không trả lại tiền dư.
Anh Jean - Jacques Barre của Hãng lữ khách Freewheelin Tours cho biết: “Đa số khách của tôi hễ tự đi taxi đều gặp cảnh bị “chặt chém”. Tôi nghe rất nhiều lời ca cẩm về taxi ở Hà Nội, nè bị tính giá cắt cổ, đồng hồ tính cước trên taxi nhảy nhót loạn xị... Nhiều du khách bị đưa đi quanh quéo, từ đầu phố đến cuối phố khoảng 1 km, nhưng taxi đưa khách qua nhiều con phố khác rồi mới quay lại điểm cần đến”.
Sự chấp thuận của du khách là tiền đề phát triển vững bền cho ngành du lịch Việt Nam. Ảnh: Lê Phú |
phản chiếu của nhiều du khách trong dịp cao điểm nghỉ lễ, hè cho thấy, tại hồ hết các điểm du lịch đều xảy ra tình trạng khách sạn, công cụ vận tải, ăn uống tăng giá gấp 2 - 3 lần so với ngày thường. Các cơ sở dịch vụ “chặt chém” bằng nhiều chiêu thức khác nhau như thường niêm yết giá hoặc niêm yết giá chung chung. Tình trạng mập mờ về giá xảy ra phổ thông đối với mặt hàng hải sản như cân không xác thực; tăng giá thực phẩm vô tội vạ… Việc chủ quán chi huê hồng từ 20 - 30% cho lái xe, xích lô nếu đưa được khách đến quán cũng dẫn đến nạn chèo kéo và đưa du khách đến quán ăn “chặt chém”. Tiếp tay cho tình trạng này có cả chỉ dẫn viên du lịch nhằm hưởng tiền huê hồng.
Đối lắp đặt camera quan sát với yêu cầu của các địa phương yêu cầu cho thành lập cảnh sát du lịch, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cho rằng: Từ nay hết quý IV/2013, Bộ VH,TT&DL coi xét và thẩm tra lại trong quy chế hiện giờ, có thể giao cho lực lượng cảnh sát thứ tự tham dự đảm trách thêm chức năng đảm bảo an toàn cho ngành du lịch. Đây là nhiệm vụ không có trong chức năng của họ, bởi vậy địa phương và ngành du lịch coi xét có kinh phí để tương trợ lực lượng này. |
Các hiện tượng trên tác động xấu đến tâm lý du khách, nhất là đối với khách quốc tế, làm giảm sức quyến rũ của ngành du lịch Việt Nam; đã có nhiều bài viết đăng trên báo nước ngoài, báo điện tử, truyền rất nhanh trên mạng Internet, tạo nên dư luận thụ động về hình ảnh du lịch Việt Nam.
Thêm vào đó, điều đáng báo động là tình hình cướp giật, xâm hại tài sản của du khách. Tại tỉnh thành Hồ Chí Minh, năm 2012, Công an tỉnh thành thụ lý 117 vụ, trong khi Sở Ngoại vụ hấp thụ và yêu cầu giải quyết 225 vụ; theo số liệu của 10 đơn vị khách sạn và hãng lữ khách thông tin có 255 vụ cướp giật liên hệ đến khách du lịch. Khi xảy ra vụ việc liên hệ đến việc cướp giật tài sản của du khách, việc hấp thụ giải quyết tại công an phường chưa nồng hậu và hăng hái. Chính bởi vậy, kết quả điều tra về tình trạng cướp giật, xâm hại tài sản của du khách đẵn dừng lại ở việc hấp thụ thông báo. Ông Lã Quốc Khánh, Phó Giám đốc Sở VH,TT&DL TP Hồ Chí Minh cho rằng: Để dẹp nạn cướp giật hoành hành, ngành du lịch tỉnh thành đã kết hợp với các lực lượng chức năng và các quận trung tâm vào cuộc quyết liệt. Thế nhưng, đến tháng 5, chiến dịch thả lỏng, ngay thức thì tình trạng xâm phạm tài sản của du khách tăng lên. Nếu chỉ khởi động thành chiến dịch trong một thời kì ngắn mà không làm quyết liệt, thẳng tắp thì rất khó để dẹp bỏ những vấn nạn trên.
Cần chế tài đủ sức răn đe
Tình trạng chèo kéo, đeo bám du khách đã tồn tại trên địa bàn một số tỉnh thành lớn, các khu, điểm du lịch từ nhiều năm nay, nên vấn đề giải quyết sẽ rất khó khăn, vì liên hệ đến vấn đề an sinh từng lớp, mọi giải pháp chỉ mang tính trợ tổng đài điện thoại thời, nếu không giải quyết được công ăn việc làm cho người dân.
Ông Lê Quang Đạo, Phó giám đốc Công ty du lịch Tầm nhìn: Cần “cảnh sát du lịch” Khách du lịch cũng như những người làm du lịch như chúng tôi khi gặp tình trạng khách du lịch bị “chặt chém” không biết kêu ai, không biết phải làm gì. Giải pháp thường ngày là đến công an phường ít. Khi nào giải quyết và có thông báo phản hồi lại thì không rõ. rốt cuộc hiếm nhận được thông báo phản hồi từ cơ quan chức năng giải quyết được vấn đề đến đâu. Theo tôi để giải quyết cần có lực lượng chuyên trách dạng như cảnh sát du lịch, túc trực các địa điểm thường xảy ra tình trạng “chặt chém” với số điện thoại riêng để hấp thụ thông báo. Trường hợp khách thấy có vấn đề, khách có thể gọi ngay số điện thoại đó để giải quyết trước khi khách phải trả tiền. Điều quan yếu là cảnh sát du lịch đó phải phản ứng nhanh, tận tình… Anh Nguyễn Giang Nam, giám đốc Công ty du lịch Châu Á yên bình Dương: Học hỏi kinh nghiệm các nước Các địa phương cũng có những đợt ra quân nhưng tôi thấy đó là các giải pháp nửa vời. Chỉ có Đà Nẵng, Hội An làm quyết liệt và đã hạn chế tình trạng trên. Có thể học hỏi kinh nghiệm từ chính các nước hàng xóm như quản lý hành khất tại Angkor, Campuchia. Họ có cách làm du lịch rất chuyên nghiệp, môi trường sạch sẽ, thân thiện, khu vực bán hàng và người hành khất được quy hoạch và thực thi trang nghiêm quy định khi giao tế với khách du lịch, không có hiện tượng chèo kéo, đeo bám, ép giá khách du lịch ở đây. Còn Thái Lan khu vực an toàn đã được chỉ định trong 56 tỉnh, với 353 trạm cảnh sát, để bảo vệ khách du lịch từ tai nạn và hành vi phạm tội và bị lừa. Các quan chức cảnh sát chịu nghĩa vụ trong các khu vực này cũng đã được chỉ định để giúp các vấn đề một cách dễ dàng. Họ chống các hành vi theo bám, bóp chẹt du khách khi mua sắm hàng hóa, song song với việc xây dựng các trọng tâm thương nghiệp, điểm phục vụ khách du lịch đạt chuẩn, gương mẫu. |
&Ldquo;Đa số người bán hàng rong là những người có thu nhập thấp không có điều kiện để mở một cửa hàng nhỏ để bán. Nếu ngành chức năng mở đợt ra quân xử phạt chỉ được một thời kì rồi họ cũng tìm cách trở lại”, anh Nguyễn Hùng, chỉ dẫn viên lâu năm cho biết. &Ldquo;Đối tượng bị cướp giật, đeo bám, bóp chẹt khách thường gặp với đối tượng khách nước ngoài; còn khách nội địa thường gặp tình trạng nâng giá, ép giá tùy tiện”.
Chính bởi vậy, muốn giải quyết được tình trạng “chặt chém”, đeo bám du khách, cơ quan chức năng cần giải quyết tận gốc vấn đề về an sinh từng lớp. Trong đó, quan yếu nhất là để người dân camera quan sát sống có thu nhập chính đáng từ dịch vụ du lịch.
Một số địa phương thành lập lực lượng xử lý nhưng mỗi nơi một kiểu như tại Đà Nẵng thành lập trọng tâm tương trợ du khách; TP Hồ Chí Minh có lực lượng bảo vệ du khách, lực lượng thanh niên xung phong... Một số nơi đề nghị niêm yết công khai giá dịch vụ, quy định mức sàn như tại Hội An (Quảng Nam), Đà Nẵng, Sầm Sơn (Thanh Hóa)...; Đặt biển quy định cấm hàng rong, đeo bám du khách tại Vũng Tàu; Lập đường dây nóng tại hiệp hội taxi Hà Nội, Sa Pa (Lào Cai)...
Tuy nhiên, các biện pháp trên chỉ mang tâm tính thế và chưa mang lại hiệu quả lâu dài. Bà Nguyễn Thị Bích Ngọc, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cho biết: Thực tế, những người bán hàng rong không có tài sản bị tịch thu, kinh doanh không giấy phép. Chính nên khó xử lý. Trong khi đó mức xử lý bây giờ thấp nên chưa có tính răn đe. Đề nghị các bộ ngành hệ trọng nghiên cứu hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật hệ trọng nhằm tăng cường hiệu quả quản lý, đảm bảo chế tài đủ sức răn đe và xử lý đối tượng vi phạm.
Theo Tổng cục Du lịch, mặc dù việc cấp biển hiệu đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch cho các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, mua sắm trên cơ sở tự nguyện có từ năm 2008 do Sở VH,TT&DL các địa phương cấp biển hiệu, nhưng 4 năm qua, cả nước chưa có tổng kết về số lượng và chất lượng các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống, mua sắm đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch.
Chiến dịch “Nụ cười Việt Nam”
Để xảy ra tình trạng “chặt chém”, đeo bám khách, Bộ VH,TT&DL chỉ ra một số duyên cớ như: “Chính quyền một số địa phương còn buông lỏng quản lý môi trường du lịch. Các cơ sở kinh doanh còn có tình trạng lừa đảo, cướp giật, chèn ép du khách nhưng chính quyền sở tại chưa có giải pháp hữu hiệu để trấn áp, quản lý. Bên cạnh đó, các đối tượng vi phạm chỉ bị xử lý vi phạm hành chính, không đủ tính răn đe, dễ tái phạm và thường có thể hiện Liều lĩnh hơn trong những lần vi phạm sau. Trong khi đó, lực lượng ngăn chặn chính yếu là dân quân tự vệ, thanh niên xung phong… không chuyên trách nên thi hành nhiệm vụ không ít trường hợp bị các đối tượng tỏ thái độ coi thường, chống lại”.
Để hạn chế tình trạng “chặt chém”, đeo bám khách, Bộ VH,TT&DL dự kiến phát động chiến dịch “Du khách chính là người thân của mình” hoặc chiến dịch “Nụ cười Việt Nam” với mục tiêu giảm 30% số vụ việc xâm hại tài sản, tính mạng của khách du lịch (so với năm 2013); đảm bảo ổn định giá cả dịch vụ phục vụ du lịch, tăng không quá 35% các dịp cao điểm, giảm 50% số vụ bắt chẹt giá cả khách du lịch khi tham gia giao thông và các dịch vụ du lịch (so với năm 2013); Không còn tình trạng đeo bám, chèo kéo khách du lịch tại các khu, điểm du lịch quốc gia. Các giải pháp có thể áp dụng làm ngay như cung cấp thông tin chính xác về y tế, an ninh… qua Internet và các ấn phẩm, cẩm nang du lịch để du khách lựa chọn, phòng ngừa. Lập danh sách công bố công khai các địa điểm dịch vụ phục vụ du lịch đạt chuẩn, tin và khuyến cáo các địa điểm không nên đến. Chỉ đạo các đơn vị thực hiện quy trình thu nạp, xử lý thông tin khi xảy ra vụ việc du khách bị xâm hại, nhất là du khách người nước ngoài; tổ chức phối hợp xác minh ngay để truy xét bắt đối tượng, ngăn chặn tình trạng bán hành rong, lấn chiếm hạ.
Tại cuộc họp Ban chỉ đạo Nhà nước về du lịch mới được tổ chức, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân đã đặt câu hỏi: Để xảy ra tình trạng “chặt chém” chèo kéo đu bám khách, ai chịu trách nhiệm: ngành du lịch hay của người đứng đầu địa phương? Muốn bảo vệ du khách, ngành du lịch không thể một mình làm được. Để giải quyết tận gốc vấn đề phải tìm ra duyên cớ, động cơ để một số người “chặt chém”. Mục đích muốn kiếm thêm thu nhập, vậy có cách nào điều tiết giữa thu lợi nhuận nhưng vẫn đảm bảo an toàn cho khách du lịch. Bộ VH,TT&DL hoàn thiện đề án với mục tiêu là “Việt Nam điểm đến hấp dẫn, an toàn thân thiện và văn minh”. Nụ cười của khách du lịch là tương lai của du lịch Việt Nam. Chúng ta phải lấy sự bằng lòng của khách du lịch là tiền đề phát triển bền vững cho ngành du lịch Việt Nam.
&Ldquo;Về giải pháp thực hiện, Bộ VH,TT&DL cần xây dựng trình Thủ tướng ban hành Chỉ thị hoàn thiện môi trường văn hóa Việt Nam từ nay đến 2015. Trong các giải pháp, tôi thấy việc thành lập trung tâm hỗ trợ du khách là cần thiết. Các tỉnh cần thành lập các trung tâm tại các điểm du lịch lớn. Bộ VH,TT&DL cần tham khảo địa phương để có hướng dẫn thành lập các trung tâm này. Bên cạnh đó cần có sự phối hợp giữa các cơ quan ở địa phương về công tác du lịch. Bộ VH,TT&DL chủ trì, phối hợp với Bộ Công thương đề xuất, rà soát lại các văn bản về xử phạt hành chính trong lĩnh vực du lịch. Một vấn đề khác là công bố các danh sách đơn vị dịch vụ, thương mại đủ điều kiện kinh doanh về du lịch rất cần. Đồng thời có biểu tượng để khách hàng nhận biết, tiếp cận những cơ sở đạt chuẩn một cách rộng rãi. Bên cạnh đó cần phân cấp quản lý theo cách, thành phố có BQL thì tại các địa điểm du lịch, cấp quận huyện, phường cũng phải có BQL du lịch riêng để áp tình hình, xử lý kịp thời những phát sinh xảy ra với du khách”, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh.
Xuân Minh - Vân Trang
